شهرخواف دیار میراثهای ماندگار
شهرخواف با مساحتی حدود 9797 کیلومتر مربع که از شمال به شهرستانهای رشتخوار ، تایباد و تربت حیدریه، از غرب به شهرستان گناباد و شهرستان رشتخوار، از جنوب به شهرستان قائنات در خراسان جنوبی و از شرق به کشور افغانستان متصل است و این شهرستان با کشور افغانستان ۹۱ کیلومترمرز مشترک دارد.
در ادامه با وبلاگ های هتل با مقاله معرفی کامل شهرخواف همراه ما باشید.
شهرخواف دیار میراثهای ماندگار
وجه تسمیه نام خواف
نام خواف دارای سابقه‌ی تاریخی طولانی است و واژه‌ی « خواف » فارسی است و تغییر شکل یافته‌ی « خاف » میباشد. عده‌ای درباره‌ی نامگذاری آن به لغات عربی متوسل می‌شوند و می‌گویند چون شهرخواف در بن بست قرار داشته و از تـرس راهزنان و هوای گرم آن مردم در خوف و هراس به سر می برده اند، بدین سبب آن را « خواف » گفته اند! البته نمیشه این مساله را نسبت داد زیرا در زمان های گذشته شهرخواف شاهراه تجارتی جاده‌ی ابریشم بوده و برای حمل آتش مقدس زردشتیان و از جاده‌ی آذربایجان به سیستان از این محل عبور می کرده است و جاده ای معتبر بوده و نمیتوان ترس را به این شهر نسبت داد.
توپوگرافی خواف
- ارتفاع شهرخواف از سطح دریا در بلندترین نقطه ۲۸۲۳ متر و در پست ترین نقطه ۶۰۰ متر است .
- شهرخواف از رشته کوه سنگان که ادامه کوه های باخرز می باشد و دو دشت معروف زوزن و خواف تشکیل می شود .
- مهمترین رودخانه های شهرخواف که همگی فصلی و کم آب هستند عبارتند از رود سلامی ، رود سده ، رود فدک ، رود خواجه یار و رودشور .
- دشت خواف در معرض بادهای ۱۲۰ روزه ی سیستان قرار دارد ، که حاوی گرد و غبار شدید در طی این ۱۲۰ روز می باشدکه در طول و حواشی تابستان می وزد.
- دشت خواف به وسعت ۱۲۲۰ کیلومتر مربع و دشت زوزن به وسعت ۵۶۰۰ کیلومتر مربع است .
- مهمترین کوههای شهرخواف : کوه تیغ سبز ، پساکوه ، کوههای کیبر و خیبر ، کوه قلعه دختر ، کوه فدک و کوه خواجه یار.
ویژگی های طبیعی و جغرافیایی خواف
- شهرستان خواف به علت قرار گیری در حاشیه کویر، از میزان بارندگی کمی برخوردار بوده و به علت «بارش کم ، ویژگی اصلی مناطق خشکی» که دارد از لحاظ اقلیمی می توان آب و هوای گرم و خشک را به این منطقه که در حاشیه کویر واقع شده است نسبت داد.
- مرکز این شهرستان شهر خواف است که بر اساس اخرین تقسیمات کشوری شهرستان خواف دارای 5 شهر به نام خواف، سنگان، سلامی، قاسم اباد و نشتیفان می باشد.
- این شهرستان همچنین دارای 4 بخش و 8 دهستان است.
- شهرستان خواف را از نظر صنعتی به دلیل وجود معادن سنگ آهن سنگان نیز به پایتخت سنگ اهن خاورمیانه میدانند. همچنین از نظر محیط زیست به دلیل وجود گونه خاص هوبره در دشت سیرخون خواف ، این شهرستان را پایتخت هوبره نیزمی شناسند.
پرنده هوبره یا بمب انداز
- هوبره پرندگانی در مناطق خشک و با جثه متوسط تا بسیار بزرگ‌اند و پاها و گردن بلند و منقار قوی و کوتاه دارند.
- وقتی احساس خطر کند، ترجیح می‌دهد روی زمین بدود.
- اگر در هنگام پرواز با خطر حمله یک پرنده شکاری روبه‌رو شود، مدفوع چسبناک خود را مانند بمب به سمت پرندهٔ شکاری پرتاب می‌کند. این بمب طبیعی که بسیار چسبناک است، پر و بال مهاجم را به هم می‌چسباند و از همین رو به پرنده بمب‌انداز معروف است.
تاریخچه کهن شهر
- طبق اسناد تاریخی تا قرن هشتم هجری شهرستان فعلی تربت حیدریه و شهرستان کنونی خواف و قسمتی از نقاط مرزی که اکنون جزء خاک افغانستان است که حدود آن از مشرق به بادغیسات هرات و از جنوب به بیابان متصل به فراه و از شمال به نیشابور و از مغرب به گنابـاد و قهستان بوده است.
- خواف از نظر پیشینه تاریخی پیش از اسلام جزیی از قلمرو پارتیان بوده و سابقه تاریخی اش به چندین هزار سال میرسد.
- (تربت حیدریه) در قرن هشتم و نهم هجری از توابع حکومت خواف بوده است. این ولایت در عهد قاجار نیز به علت طول زیاد به دو قسمت « بالا خواف » و « پایین خواف » تقسیم شده که به « خوافین » اشتهار داشته، زیرا خواف بالا تا تربت حیدریه و خواف پایین تا نزدیک هرات ادامه داشته است.
- اکنون قسمتی از خواف قدیم در خاک افغانستان واقع است و مؤلف کتاب (( قاموس)) جغرافیای افغانستان نوشته است: ((به یادبود خواف قدیم هم اکنون قریه ای در حکومت بادغیسات هرات به همین نام وجود دارد.))
- خواف از سال 1316 هـ .ش ولایت باخرز از بخش های شهرستان مشهد شد و خواف نیز عنوان ولایت و استقلال خــــود را از دست داد و یکی از بخش های تابع تربت حیدریه گردید.
- در سال 1368 هـ .ش پس از تحولات زیاد از تربت حیدریه جدا و به شهرستانی مستقل با مرکزیت شهر رود (مشهور به خواف) تبدیل گردید.
مهم ترین رویداد های تاریخی خواف
- پذیرفتن اسلام در سال در سال 18هـ.ق پس از این که احنف بن قیس شهر هرات را به تصرف خود درآورد.
- مقا.ومت زرتشتیان بر آیین خود در گوشه و کنار خواف که 150 سال طول کشید. و در نهایت چون تاب مقاومت نیافتند، به دیار هند مهاجرت کردند و در آن جا شهری به‌یاد سنگان به نام سنجان بنا نهادند.
- حضور حسن صباح که از تدبیر مردم پی برد از حمله و تسلط خود بر خواف منصرف گشت و به قهستان رفت.
- زلزله‌ی ویرانگر سال 737 هـ.ق است که در اثر آن خواف و زوزن به ویرانه بدل گشت.
- حضور شاه اسماعیل که در تعقیب مخالفان خود به خواف حمله کرد.
- حضور نادر شاه در زمانی که فرمانده‌ی کل قوای شاه طهماسب بود که در تعقیب افاغنه ای که در منطقه بودند، در خواف حضور‌یافت.
هنرهای سنتی و صنایع دستی خواف
شامل تولید قالیچه و گلیم با ابعاد متنوع با طرحهای کشمیری و گل بلوچی و همچنین کرباس بافی ، گره چینی ،نمد مالی ، تنور مالی، اهنگری و صنایع چوب و … نیز در منطقه رایج است .
گلیم بافی
نمدمالی
کرباس بافی
گره چینی
گره چینی
تنور مالی
صنعت در خواف
معدن سنگ آهن سنگان خواف
مجموعه کانسار های سنگ آهن سنگان در فاصله حدود 300 کیلومتری جنوب شرقی مشهد، 68 کیلومتری جنوب غربی تایباد، 40 کیلومتری جنوب شرقی خواف و 18 کیلومتری شمال شرقی سنگان در استان خراسان رضوی و نزدیک مرز افغانستان قرار دارد. محدوده در برگیرنده این مجموعه کانساری به شکل مستطیلی به طول تقریبی 22 کیلومتر و عرض 10 کیلومتر می باشدسنگ آهن سنگان از لحاظ کمی از بزرگ ترین معادن کشور و از نظر کیفی محصول تولید شده قابل رقابت در بازارهای جهانی و قابل استفاده در کارخانه‌های فولادسازی کشور است و همچنین می توان به کارخانه شیر، صابون و کارخانه قند اشاره کرد.
نیروگاه بادی در خواف
یکی از ظرفیت های بالقوه و مهم شهرستان نیروگاه های بادی می باشند که با توجه به اینکه خواف و بویژه سنگان در مسیر تونل بادی (بادهای 120 روزه سیستان) قرار دارند، این پتانسیل خدادای برای تولید برق و شکوفایی اقتصادی منطقه و استان و ایجاد اشتغال استفاده بهینه برد که در سال های اخیر چند شرکت از جمله شرکت بهین ارتباط مهر جهت راه اندازی توربین های بادی وارد عمل شده اند.
فرهنگ و مذهب و آداب و رسـوم خواف
گویـش بیشـتر مـردم خـواف فارسـی دری اسـت امـا بـا توجه به اقـوام و طوایـف مختلـف در سرتاسـر خـواف، لهجـه و گویش های متفاوتی به چشـم می خورد. مذهب مردم این شهرسـتان ترکیبی از اهل تسـنن و شـیعه است، مردم آن جا حنفی مذهب و شریعت رو و در آن مذهب به غایت صلبند و غریب دوست باشند و مایل به خیرات و حج میباشند.
و باورهـای قدیمـی سـاکنان منطقه ی خـواف متأثر از اندیشـه هـای مذهبـی، اعتقـادی و طبیعتی اسـت و ویژگی های خاص خود را دارا سـت. مانند مراسـم عیدنوروز، شـب یلدا، مراسـم مربـوط بـه اعیاد مذهبـی و ملی و مراسـم مربوط به ایام سـوگواری (سیه زنی در تاسوعا و عاشورا ندارند) و نمـاز بـاران، مراسـم عید فطر و عید قربـان و..
صنایع نخ‌ریسی و رنگ‌ریزی سنتی
از هنرهای دیرینه شهرستان خواف می باشد.
هنر موسیقی خواف
موسیقی مقامی
موسیقی یکی از متعالی ترین شاخه های هنر و الهام گرفته از آداب و رسوم و فرهنگ هر ملتی است که تلاش دارد دردها و رنج ها در زیباترین شکل نغمات و آواها بیان دارد. خواف به عنوان گنجینه ای غنی از نغمه ها و آواهای سنتی و عرفانی می باشد و دارای پیشینه ای درخشان در این زمینه می باشد. موسیقی منطقه بر اساس مقام های سماعی شکل گرفته و در طول زمان ساخته و پرداخته شده است . شهرستان خواف استادان بی نظیری ازجمله استاد عثمان محمد پرست را در زمینه موسیقی مقامی به هنر ایران زمین و جهان معرفی نموده است. سازهای مهم این منطقه را دف و دوتار و دهل و سرنا تشکیل می دهد.
ویدئویی از موسیقی مقامی شهر خواف
غذای محلی خواف
- قلور ترش
- قلور بشیر
- ارزن پلو ( گاورس پلو ) گرماست
- اشکنه خنجک
- شیربرنج
- توگی بشیر
توگی بشیر
قلور بشیر
قلور ترش و ارزن پلو
سوغات شهرستان خواف
- زعفران
- پسته
- بنه
- آبنبات
- نان محلی
آشنایی با مشاهیر سرزمین خواف
- حافظ ابروخوافی
- مجدخوافی
- بونصرمشکان زوزنی
- شیخ صوفی خوافی
- محمد سیجاوندی
- فصیح خوافی
پیر احمد خوافی یکی از مهمترین مشاهیر خواف
- خواجه غیاث الدین پیراحمد، فرزندخواجه اسحق خوافی از رجال متشخص و سیاستمداراران کم نظیر دوران تیموریان است. او در سال 820 هجری قمری بعد از مرگ خواجه سید فخرالدین صدراعظم به مقام وزارت رسید. در زمان وزارت، رفاه حال ملت را سرلوحه ی کار خود قرارداد. مدرسه غیاثیه خرگرد و مزار شیخ زین الدین تایبادی در تایباد و آرامگاه شیخ زیت الدین ابوبکر خوافی در هرات از جمله آثاری هستند که به دستور و عنایت او ساخته شده اند. هم اکنون مزاری به نام "پیراحمد" در شهر خواف موجود است که زیارتگاه مردم است.
استاد عثمان محمد پرست
- این هنرمند دو تار نواز ایرانی، متولد خطه خواف از توابع خراسان رضوی و از سن ۱۰ سالگی با دوتار مأنوس بوده است. وی از طایفه "بای" که طایفه ای دامدار و چادرنشین هستند، می باشد. عثمان محمد پرست، شش پسر و سه دختر دارد. عثمان محمد پرست آثار مطرح و معروفی دارد که مطرح ترین آنها، مقام نوایی از اشعار طبیب اصفهانی می باشد که با پنجه سحرآمیزش از چاوشی و سرحدی گرفته تا دیگر مقام های این دیار، اجراهای گوناگونی را درعین وحدت آفریده است .
عثمان محمد پرست، در خصوص منشاء "دوتار" نوازی می گوید: "خاستگاه "دوتار" سه شهر خواف، تایباد و تربت جام است که بیشتر آهنگ های فارسی و محلی می پردازند و بعد از آن هم در قوچان، شیروان و بجنورد "دوتار" رایج است که با آن آهنگ های کردی و ترکی می زدند، از آنجا هم به ترکمن ها در گنبد کاووس رسید که با "دوتار" آهنگ های ترکمنی می نواختند ."
عثمان محمد پرست
رقص محلی خواف
رقص محلی خواف بصورت لباس های سنتی و محلی خواف همراه با چوب میباشد.
سلام خیلی عالی بود
تمام اطلاعاتم را گرفتم
تشکر